Endokrynolog to lekarz specjalizujący się w zaburzeniach układu dokrewnego. Bada dysfunkcje gruczołów wydzielania wewnętrznego, np.: tarczycy, jajników, trzustki i leczy wywołane przez nie zaburzenia hormonalne. W skrócie: to, czym zajmuje się endokrynolog, można podsumować jednym słowem: HORMONAMI.
Czym są hormony?
Hormony to potężne związki chemiczne o wielkiej sile oddziaływania na zdrowie. Aktywują wiele procesów w organizmie, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych.
Jak wielka jest siła hormonów?
Tu znowu można odpowiedzieć jednym słowem – potężna. Jeśli pacjentka ma na jajniku guzek wielkości łepka od szpilki, produkujący hormony męskie, to w ciągu kilku tygodni może ona upodobnić się… do mężczyzny. Aby powstrzymać ten proces, do akcji wkracza endokrynolog.
Jak działają hormony?
Wszystkie hormony są ze sobą powiązane. Oznacza to, że zaburzenia w wytwarzaniu jednego z nich mogą rozstroić cały układ hormonalny. Aby uniknąć takiego scenariusza, kluczowa jest równowaga hormonalna.
Skąd się biorą hormony?
Wszystkimi hormonami zarządzają podwzgórze i przysadka mózgowa – król i królowa naszego układu dokrewnego. Jak na władzę przystało, układ ten stacjonuje w centrum naszej głowy.
Przysadka mózgowa to gruczoł o wielkości owocu wiśni, który waży zaledwie 0,5-0,7 grama. Mimo swych niewielkich rozmiarów ma potężną moc.
Podwzgórze pobudza przysadkę mózgową, dzięki czemu wydziela ona tzw. stymulatory do produkcji hormonów, czyli: TSH, FSH, LH, ACTH, GH, a także hormony: PRL, LPH, MSH, ADH i oksytocynę.
Stymulatory oddziałują na dany gruczoł dokrewny (tj. tarczycę, nadnercza, jajniki, jądra, trzustkę) i aktywują wydzielanie się hormonów.
Jak to wygląda w praktyce?
TSH stymuluje tarczycę do produkcji hormonów fT3 i fT4
ACTH stymuluje nadnercza do produkcji kortyzolu, testosteronu, DHEA-S, androstendionu
FSH i LH stymulują jajniki do produkcji estradiolu i progesteronu
LH stymuluje jądra do produkcji testosteronu
GH pobudza wzrastanie i przyrost masy ciała, dodatkowo pobudza wydzielanie insuliny przez trzustkę
Jakie hormony produkuje przysadka?
MSH stymuluje pigmentację skóry
ADH stymuluje nerki, hamuje utratę wody i zagęszcza mocz
PRL i oksytocyna powoduje laktację
oksytocyna umożliwia akcję porodową
LPH odpowiada za rozkład tkanki tłuszczowej
Uszkodzenie przysadki mózgowej – co wtedy?
Gdy dojdzie do uszkodzenia przysadki mózgowej, np. na wskutek wypadku komunikacyjnego lub urazu głowy, to nasze gruczoły produkujące hormony nie będą działać prawidłowo, mimo że są zdrowe. Można to porównać do sprawnego samochodu bez benzyny. Gdy dojdzie do takiej sytuacji, pacjent musi do końca życia przyjmować leki wyrównujące hormony. Bez nich jego organizm nie będzie działał prawidłowo.