Insulinooporność jest podstawowym mechanizmem prowadzącym do nawagi, otyłości, stanu przedcukrzycowego czy cukrzycy typu 2, otyłości, nadwagi. Coraz więcej osób, zwłaszcza młodych, otrzymuje diagnozę insulinooporności. Bardzo ważne jest, aby leczyć to zaburzenie metaboliczne, ponieważ nieleczona insulinooporność może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Czym jest insulinooporność?

Insulinooporność oznacza zmniejszenie wrażliwości tkanek na insulinę. Jest to zaburzenie, które nieleczone prawidłowo lub nieleczone w ogóle prowadzi do rozwoju wielu chorób. Insulinooporność poprzez rozwój tkanki tłuszczowej trzewnej może przyczynić się do rozwoju miażdżycy oraz nadciśnienia tętniczego, a także prowadzi do otyłości i cukrzycy typu 2. Zwiększa również ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.

Jak powstaje insulinooporność?

Spożywanie zbyt dużej ilości pożywienia powoduje dużo większe stężenia glukozy we krwi oraz zmniejsza wrażliwość komórek na insulinę. Obniżona wrażliwość sprawia, że nasz organizm zaczyna wytwarzać zbyt dużo insuliny. W reakcji na ilości insuliny nasze tkanki „zamykają” drzwi dla insuliny, czyli stają się oporne na jej działanie. Z tego powodu insulina zaczyna być produkowana w zbyt dużych stężeniach po to, aby przełamać opór tkanek.

Po kilku-, kilkunastu latach zbyt wysoki poziom wytwarzanej insuliny sprawia, że trzustka może niedomagać i nie utrzymuje już tak wysokiej produkcji insuliny, przez co jej poziom spada. Spadająca sekrecja insuliny nie jest w stanie utrzymać prawidłowego stężenia glukozy – co w kolejnych latach prowadzi do rozwoju stanu przedcukrzycowego, a następnie cukrzycy typu 2.

Choć insulinooporność wynika z nadwagi i otyłości, to również prowadzi do nasilenia tych stanów chorobowych. Często współistnieje z innymi chorobami, takimi jak zespół policystycznych jajników czy zespół Cushinga.

Diagnoza insulinooporności

Nie ma idealnego testu na rozpoznanie laboratoryjne insulinooporności. Obecnie najczęściej posługujemy się wskaźnikiem HOMA-IR. Do jego wyliczenia jest potrzebne stężenie glukozy i insuliny na czczo. Przy pomocy odpowiedniego wzoru wylicza się tzw. wskaźnik insulinooporności (HOMA-IR).

Wskaźnik HOMA (ang. Homeostatic Model Assessment) budzi obecnie wiele zastrzeżeń, ale nie udało nam się na razie wynaleźć lepszej metody diagnostycznej.

Po rozpoznaniu insulinooporności, w korelacji z badaniem klinicznym (ocenie BMI, chorób współistniejących) lekarz wdraża odpowiednie leczenie. Zawsze podstawą terapii jest zmiana nawyków żywieniowych, aktywność fizyczna, odpowiednia długość snu. Dodatkowo, jeśli istnieją takie wskazania medyczne, wdrażane jest leczenie farmakologiczne.

Objawy i leczenie insulinooporności

Najczęstszym i pierwszym objawem insulinooporoności jest przyrost masy ciała, niewynikający ze zmiany stylu życia lub diety. Najbardziej charakterystyczny jest przyrost tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, tj. otyłość brzuszna. Dopiero później rozwija się otyłość całego organizmu.

Innymi objawami insulinooporności mogą być:
• senność, zwłaszcza po posiłku węglowodanowym,
• zmęczenie,
• nadpotliwość,
• stany depresyjne,
• problemy z koncentracją,
• problemy z chudnięciem,
• podwyższone stężenie glukozy i trójglicerydów,
• problemy skórne (rogowacenie ciemne skóry),
• nadmierny apetyt (pojawianie się wilczego głodu, zwłaszcza po posiłkach węglowodanowych).

Leczenie insulinooporności

U osób z nadwagą zredukowanie masy ciała będzie konieczne dla obniżenia stężenia insuliny. Pacjent ze stwierdzoną insulinoopornością powinien każdego dnia wykonywać dowolną aktywność fizyczną, optymalnie 60-90 min. na dobę.

Bardzo istotna jest również zmiana nawyków żywieniowych: posiłki powinny być regularne oraz składać się z produktów o niskim indeksie glikemicznym. Dodatkowo, jeśli istnieją takie wskazania medyczne, np. pacjent ma otyłość lub nadwagę z powikłaniami, wdrażane jest leczenie farmakologiczne.

Należy zadbać o odpowiednią ilość snu: 7-9 godzin w zależności od wieku. Jeżeli przyjmowane leki nasilają u Pacjenta insulinooporność, lekarz po zebraniu wywiadu, o ile jest to możliwe, modyfikuje leczenie pacjenta. Jedną z grup leków powodujących wzrost masy ciała są niektóre leki psychotropowe.

Dlatego przy wyborze tej grupy leków należy zwrócić uwagę, aby lek był obojętny metabolicznie lub powodował spadek masy ciała. Oczywiście nie zawsze taka sytuacja jest możliwa.