Jod jest ważnym mikroskładnikiem w diecie każdego człowieka. Dzięki niemu organizm może funkcjonować poprawnie. W tym artykule dowiesz się, jaka jest rola jodu w organizmie, jakie są objawy niedoboru i nadmiaru jodu oraz kto i w jaki sposób powinien go suplementować.
Rola jodu w organizmie
Jod jest pierwiastkiem chemicznym, który znajduje się w wielu produktach spożywczych. Jego obecność wpływa na prawidłowy rozwój gruczołu tarczowego u dziecka od wczesnych etapów ciąży, dlatego endokrynolodzy zawsze pytają kobiety starające się o zajście w ciążę, będące w ciąży, czy karmiące piersią o suplementację tego pierwiastka. Oczywiście jest on również potrzebny dorosłym, dlatego jego odpowiednia suplementacja jodu jest ważna przez całe życie.
Poprawny poziom jodu wpływa na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy. Jod uczestniczy bowiem w produkcji hormonów tarczycy – trijodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Mimo niewielkich rozmiarów gruczołu tarczowego niedobór lub nadmiar jodu może nieść duże konsekwencje zdrowotne. Tarczyca może wytwarzać zbyt mało lub zbyt dużo hormonów. Taki stan określa się jako niedoczynność tarczycy lub nadczynność tarczycy.
Pierwiastek ten wpływa również na pracę mózgu, wspierając koncentrację i zapamiętywanie. Bierze udział w przemianie białek, węglowodanów i witamin. Reguluje procesy dojrzewania oraz rozwoju narządów płciowych. Odpowiada też za utrzymanie prawidłowej temperatury ciała. Co ciekawe, jod wykazuje także działanie ochronne w procesach zapalnych i nowotworowych.
Objawy niedoboru i nadmiaru jodu
Diagnostyka niedoboru lub nadmiaru jodu jest skomplikowana, ponieważ najbardziej miarodajne stężenie występuje w moczu. Aby sprawdzić jego stężenie, należy przez całą dobę zbierać mocz do pojemnika. Zarówno niedobór, jak i nadmiar jodu można wywołuje w organizmie ludzkim objawy:
Niedobór może powodować uszkodzenia układu nerwowego już w okresie płodowym. Z wiekiem może przyczynić się do rozwoju niedoczynności tarczycy, powodując opóźnienie rozwoju fizycznego. Niedobór jodu, powiązany z niedoczynnością tarczycy, u dorosłych objawia się jako zmęczenie, uczucie zimna, zaparcia, wzrost masy ciała, suchość skóry, wypadanie włosów i brak koncentracji.
Nadmiar jodu podczas ciąży może powodować nadczynność tarczycy u dziecka. Nadmiar tego pierwiastka u dorosłych również może prowadzić do nadczynności tarczycy. Objawy, które mogą świadczyć o nadmiarze jodu to utrata wagi, ospałość, rozdrażnienie, drżenie rąk, kołatanie serca i zaburzenia płodności.
Jakie jest dobowe zapotrzebowanie na jod?
Jak wiadomo, niedobór i nadmiar jodu może być szkodliwy dla zdrowia, dlatego jego suplementacja powinna wiązać się z rozwagą. Należy pamiętać, że dawkowanie jodu jest zależne od wieku. Przed rozpoczęciem suplementacji warto udać się do specjalisty, który stwierdzi, jakie jest dzienne zapotrzebowanie w ten pierwiastek i czy dieta jest wystarczająco bogata w ten pierwiastek, zazwyczaj tak jest, że Pacjenci nie potrzebują suplementacji tym pierwiastkiem poza kilkoma sytuacjami klinicznymi. Dzienne zapotrzebowanie jodu:
- 1–5 lat = ~100 µg,
- 6–12 lat = ~150 µg,
- 13–50 lat = ~200 µg,
- kobiety w ciąży/karmiące = ~250 µg.
Mało osób wie, że aby zapobiec niedoborowi jodu w naszej strefie klimatycznej, w 1997 roku w Polsce wprowadzono działania profilaktyczne polegające na jodowaniu soli kuchennej. Aktualnie Polskę uznaje się za kraj o prawidłowym spożyciu jodu, a ryzyko wystąpienia wola lub kretynizmu (wrodzonego zespołu niedoboru jodu) jest zdecydowanie niższe.
Sól nie jest jedynym źródłem jodu. Wysoką zawartość tego pierwiastka można znaleźć także w rybach, serze żółtym, brokule, szpinaku, groszku, jajach, wątrobie oraz mleku. Warto więc uwzględnić te produkty w swojej diecie. W ułożeniu odpowiedniej diety pomocna może okazać się wizyta u dietetyka.
Kto powinien suplementować jod?
Kobiety mające plany prokreacyjne, kobiety w ciąży i kobiety karmiące. Jeśli nie należymy do tych grup, ale mamy chorobę gruczołu tarczowego i zastanawiamy się, czy powinniśmy suplementować ten pierwiastek to należy skonsultować się ze specjalistą.