Obecnie mamy dostęp do różnych metod antykoncepcji, a skuteczne zapobieganie ciąży rozumiane jako sposób na uniknięcie zajścia w ciążę w ogóle, jak i jako strategia planowania rodziny, jest istotnym aspektem życia kobiety oraz pary.

Istnieje wiele form antykoncepcji do wyboru: metody naturalne, hormonalne, chemiczne, a także metody mechaniczne. Do swego rodzaju form antykoncepcji można zaliczyć też tabletki „dzień po”. Każda z metod zapobiegania ciąży ma wady i zalety, a wybór danej metody powinien być dostosowany indywidualnie do potrzeb i możliwości pacjentki.

W tym artykule przedstawimy środki antykoncepcyjne z wyłączeniem naturalnych metod antykoncepcji oraz tabletek „dzień po”.

Jaka antykoncepcja będzie najlepsza dla ciebie?

Zacznijmy od tego, że przede wszystkim zawsze skonsultowana z lekarzem ginekologiem, a dodatkowo z innym lekarzem specjalistą, jeśli pacjentka jest pod taką opieką. Powinna też dawać Tobie i Twojemu partnerowi jak największy komfort i być zgodna z Waszymi przekonaniami.

Możesz odpowiedzieć sobie na poniższe pytania:

  • Czy obawiasz się, że będziesz zapominać o regularnym zażywaniu pigułek?
  • Czy zależy Ci na długotrwałym zabezpieczeniu przed ciążą, nawet na okres kilku lat?
  • Czy zajście w nieplanowaną ciążę będziecie regulować, stosując antykoncepcję dla mężczyzn?

Skuteczność antykoncepcji – wskaźnik Pearla

Wraz z partnerem powinniście mieć pewność, że wybrana metoda antykoncepcji będzie jak najbardziej skuteczna. Skuteczność tę definiuje się używając specjalnego wskaźnika, tzw. wskaźnika Pearla. Określa on liczbę zajść w ciążę u 100 kobiet stosujących dany rodzaj antykoncepcji w ciągu okresu jednego roku. Przy niestosowaniu żadnych metod zapobiegania ciąży wskaźnik Pearla wynosi 85. Im jest niższy, tym oznacza większą skuteczność.

Antykoncepcja krótkoterminowa

Należą do niej m.in. tabletki antykoncepcyjne czy plaster antykoncepcyjny.

Jak działają tabletki antykoncepcyjne?

Działanie tabletki polega na regularnym uwalnianiu hormonów, aby zapobiec ciąży. Jako metoda antykoncepcji są na drugim miejscu pod kątem częstości stosowania w Polsce (pierwsze miejsce od lat zajmuje prezerwatywa). Ta forma jest przyjazna m.in. dla młodych kobiet, ponieważ jest to antykoncepcja hormonalna, która może być wsparciem w leczeniu zaburzeń miesiączkowania czy trądziku.

Tabletki antykoncepcyjne dzielą się na jednoskładnikowe (tzw. minipigułki bazujące na gestagenie) oraz dwuskładnikowe (bazujące na gestagenie i estrogenie). Wybór dla siebie powinnaś uzgodnić z lekarzem ginekologiem.

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe

Zawierają gestagen oraz estrogen.

Progesteron zapobiega owulacji, zagęszcza śluz szyjkowy i sprawia, że jest on nieprzepuszczalny dla plemników. Zmienia także błonę śluzową macicy w taki sposób, że staje się ona nieprzyjazna dla zapłodnionej komórki jajowej. Działanie estrogenu wzmacnia działanie progesteronu, zapobiega też nieregularnym krwawieniom.

Należy pamiętać, że dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne zwiększają ryzyko zakrzepicy żylnej.

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe

Są to tzw. minipigułki, których skład bazuje na gestagenie.

Tabletki antykoncepcyjne – skuteczność

Skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych jest bardzo wysoka, wynosi niemal 99%. Niezmiernie istotne jest jednak, aby mieć na uwadze, że zależna jest od regularności stosowania tabletek (zwłaszcza jednoskładnikowych, które powinno się przyjmować regularnie co do godziny). Wskaźnik Pearla dla tabletek dwuskładnikowych wynosi 0,0-0,1, natomiast dla jednoskładnikowych 0,5.

Plastry antykoncepcyjne

Plastry antykoncepcyjne należą do metod nowoczesnej antykoncepcji krótkoterminowej. Wymienia się je co tydzień (7 dni). Jest to również antykoncepcja hormonalna, a od tabletek różnią się sposobem podania hormonów (bazują na tych samych hormonach).

Jak działają plastry antykoncepcyjne?

Plastry po przyklejeniu do skóry (najczęściej na ramieniu, ale można również umiejscowić je w każdym miejscu z wyjątkiem piersi) zaczynają wydzielać hormony – są one stopniowo uwalnianie do krwioobiegu. Skuteczność plastrów antykoncepcyjnych według wskaźnika Pearla to 0,5. Ponieważ do organizmu powinna dostać się odpowiednia ilość hormonów, plastry mogą być mniej skuteczne lub nieskuteczne u kobiet z masą ciała powyżej 90 kg.

Krążki dopochwowe – ringi antykoncepcyjne

To dwie nazwy tego samego rodzaju środków antykoncepcyjnych, które podobnie jak poprzednio omówione są hormonalną metodą antykoncepcji. Jako nowoczesna metoda zapobiegania zajściu w ciążę zawierają syntetyczne hormony żeńskie – odpowiedniki gestagenu i estrogenu.

Krążek dopochwowy wyglądem przypomina pierścień i ma wielkość ok. 5,5 cm.

Jak działają krążki dopochwowe?

Działanie tej metody antykoncepcji jest analogiczne, jak w przypadku plastra – hormony uwalniane są do krwi – tyle że dzieje się to nie przez skórę, a przez błony śluzowe pochwy. Nowoczesne ringi dopochwowe uwalniają stałą ilość hormonów.

Jak założyć krążek dopochwowy?

Aplikację krążka dopochwowego najlepiej przeprowadzić w pozycji podobnej do aplikacji tampona. Możesz oprzeć nogę o wannę, stołek lub inną powierzchnię podobnej wysokości. Krążek antykoncepcyjny możesz też umieścić w pochwie na leżąco.

Ważne, aby prawidłowo chwycić krążek kciukiem i palcem wskazującym. Ręce powinny być dokładnie umyte. Trzymając ring w ten sposób lekko go ściśnij i umieść w pochwie najgłębiej, jak możesz to zrobić. Jeśli przy codziennym funkcjonowaniu nie będziesz go czuć, prawdopodobnie zaaplikowany został prawidłowo. Jeśli ręczna aplikacja sprawia Ci trudność, możesz zapytać w aptece o specjalny aplikator.

Czas działania tej metody antykoncepcji to 3 tygodnie, później krążek należy wymienić na nowy (po 7-dniowej przerwie). Indeks Pearla wynosi 0,5.

Antykoncepcja długoterminowa (tzw. LARC)

Oznacza zabezpieczenie przed ciążą na okres nawet kilku lat. Takie środki to m.in. implant antykoncepcyjny czy wkładka domaciczna. Jeśli więc nie planujesz dzieci w najbliższym czasie, może być to rozwiązanie dla Ciebie.

Długoterminowa antykoncepcja charakteryzuje się też tym, że niemalże eliminuje błąd ludzki podczas stosowania. Błąd może popełnić w zasadzie wyłącznie lekarz ginekolog zakładający wkładkę domaciczną lub implant antykoncepcyjny, co zdarza się niezmiernie rzadko. Jeśli Twój ginekolog jest doświadczonym i zaufanym specjalistą, z pewnością wykluczysz to ryzyko.

Wkładka domaciczna (spirala antykoncepcyjna)

Wkładki domaciczne zakładane są w gabinecie podczas wizyty ginekologicznej raz na kilka lat, najczęściej podczas miesiączki. Jest to forma nowoczesnej antykoncepcji, czyli takiej, która jest wysoce skuteczna, a skutki uboczne jej stosowania ograniczone są do minimum. Wkładki domaciczne produkowane ze polietylenu, stali nierdzewnej i miedzi. Mogą być też z dodatkiem srebra. Niektóre zawierają hormony (wkładki hormonalne), inne nie. Decyzję o tym, który rodzaj wybrać, podejmiesz ze swoim lekarzem.

Jak wkładka domaciczna chroni przed ciążą?

Wkładki domaciczne, które nie zawierają hormonów działają bezpośrednio na plemniki – mają więc działanie plemnikobójcze. Spirale domaciczne hormonalne dodatkowo zagęszczają śluz w szyjce macicy i zmieniają błonę śluzową macicy, uniemożliwiając zagnieżdżenie się potencjalnego zarodka. Najskuteczniejsza spośród wkładek jest spirala hormonalna (99,8% skuteczności). Ochrona przed ciążą utrzymuje się przez ok. 5 lat.

Implant antykoncepcyjny

Implant antykoncepcyjny jest to niewielkich rozmiarów „patyczek” zawierający składnik na bazie gestagenu. Umieszcza się go podskórnie, najczęściej po wewnętrznej stronie ramienia. Tę metodę antykoncepcji chętnie wybierają młode kobiety. Zabieg wszczepienia implantu wykonuje lekarz ginekolog, wykonując małe nacięcie w skórze.

Ze względu na skład implant antykoncepcyjny zaliczamy do metod antykoncepcji jednoskładnikowej.
Implant antykoncepcyjny zakładany jest na okres ok. 3 lat, jednak możesz przerwać jego działanie usuwając do wcześniej.

Implant polecany jest szczególnie dla pacjentek otyłych, palących i ze zwiększonym ryzykiem zatorowo-zakrzepowym.

Implant antykoncepcyjny – skuteczność

Wg wskaźnika Pearla skuteczność implantu antykoncepcyjnego to 0,01-0,06, zatem ma on wysoką skuteczność.

Zastrzyk antykoncepcyjny

Zastrzyk antykoncepcyjny jest to stara metoda i obecnie nie jest zalecana przez ginekologów. Wykonuje się co 12 tygodni – domięśniowo lub podskórnie, w zależności od wybranego preparatu. Płodność po podaniu zastrzyku antykoncepcyjnego wraca mniej więcej po 12 miesiącach, a dzieje się tak ze względu na dużą dawkę hormonów podanych do organizmu.

Mechaniczne metody antykoncepcji

Do mechanicznych środków zaliczamy m.in. wkładki domaciczne (w opcji bez hormonów – które opisane zostały we wcześniejszych akapitach). Pozostałe sposoby antykoncepcji to bardzo proste „gadżety”, ale też mniej skuteczne od wcześniej wspomnianych nowoczesnych form antykoncepcji.

Prezerwatywa

Prezerwatywa w Polsce wciąż jest najpopularniejszym środkiem antykoncepcyjnym – nie tyko spośród mechanicznych metod. Jest to najprostsza metoda antykoncepcji i – co ważne – chroni nie tylko przed niechcianą ciążą, ale też przed chorobami przenoszonymi drogą płciową oraz AIDS. To forma antykoncepcji, którą stosuje mężczyzna, a nie kobieta – jak ma się to w przypadku poprzednio wymienionych metod.

Skuteczność prezerwatywy

Wskaźnik Pearla wynosi według różnych źródeł od 3,0 do 7,00, a nawet 12,0, a zatem nie jest to metoda o wysokiej skuteczności unikania zapłodnienia.

Błona dopochwowa, inaczej diafragma oraz kapturek antykoncepcyjny

Błona dopochwowa to rodzaj mechanicznego środka antykoncepcyjnego, którego działanie jest podobne do działania prezerwatywy, z tą różnicą, że zakładana jest u kobiety do pochwy, aby odizolować szyjkę macicy od wpływających plemników. Nie są to jednak wysoce skuteczne rozwiązanie zabezpieczające przed zapłodnieniem – wskaźnik Pearla w górnej granicy dochodzi aż do 21,00.

Stosowanie antykoncepcji mechanicznej może być niewystarczające dla wysokiej ochrony.

Chemiczne metody antykoncepcji

To grupa preparatów plemnikobójczych (żele, pianki), które po aplikacji do pochwy mają za zadanie zminimalizować żywotność plemników oraz jednocześnie zagęścić śluz szyjkowy. Zaleca się, aby stosować je wraz z innymi rodzajami antykoncepcji, ponieważ mają niską skuteczność, a także mogą powodować podrażnienia.

Najlepsza metoda antykoncepcji

Żadna metoda zapobiegania ciąży nie uchroni Cię w 100%. Zdecydowanie najskuteczniejsze są metody hormonalne, ale należy pamiętać, że nie wszystkie rodzaje antykoncepcji hormonalnej mogą Ci służyć. Najlepszą, jedyną metodą ze stuprocentową skutecznością jest brak stosunków płciowych, co oczywiście nie jest w zakresie tematycznym tego artykułu 🙂